การเตรียมตัวก่อนและหลังผ่าตัดข้อเข่า
การเตรียมตัวก่อนผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่าเทียม
- 1. เตรียมสถานที่พักฟื้น
- จัดให้อยู่ในที่สะดวก หากเป็นไปได้ควรนอนชั้นล่าง เนื่องจากการเดินขึ้น-ลงบันไดบ่อยๆ ทำให้เกิดแรงกระแทกบนข้อเข่าจะทำให้ผู้ป่วยหลังผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่าเทียมปวดแผลผ่าตัดได้ และเพื่อเป็นการถนอมข้อข่าเทียมให้ใช้งานได้นาน ห้องน้ำควรทำราวจับเวลาอาบน้ำ โถส้วมควรเปลี่ยนเป็นซักโครก
- 2. เตรียมร่างกายก่อนผ่าตัด
- รักษาฟันที่เพื่อข้องกันการตัดเชื้อหลังผ่าตัด อาจทำให้เกิดการตัดเชื้อในข้อเข่าเทียมได้
ควรหยุดยาละลายลิ่มเลือด เช่น แอสไพริน วาฝาริน คุมาดิน ซึ่งต้องแห่งแพทย์ที่รักษาให้ทราบ
ฝึกบริหารกล้ามเนื้อเพื่อเพิ่มทำลังของกล้ามเนื้อต้นขา
-
ขั้นตอนการผ่าตัดเข่า
- การบริหารกล้ามเนื้อต้นขาทุกทำให้เริ่มจากน้อยไปบาก โดยทำประมาณ 10 – 20 ครั้ง /Set วันละ 2 – 3 Set ค่อยๆเพิ่มขึ้นตามความสามารถของกล้ามเนื้อต้นขา จะทำให้อาการปวดเข่าลดลง
- ท่า 1 นอนหงายเหยียดเข่าถึงนับ 1 - 10 ทำสลับข้างกัน ทำช้ำ 10 ครั้ง
- ท่า 2 นอนหาย ชันเข่าหนึ่งข้างและเหยียดเข่าด้านตรงกันข้าม ยกขาสูงประมาณ 1 ฟุต เกร็งค้างไว้ นับ 1 - 10 แล้ววางลง ทำสลับข้าม ทำช้ำ 10 ครั้ง
- ท่า 3 นั่งชิดเก้าอี้ เหยียดเข่าตรงกระดกปลายเท้าขึ้น เกร็งค้าง นับ 1 - 10 แล้ววางลง นับเป็น 1 ครั้ง ทำช้ำ10 ครั้ง
- ทำ 4 นั่งชิดเก้าอี้ ให้ไขว้ขา โดยขาบน กดลง และขาล่างเหยียดขึ้น ต้านแรงขาบน เกร็งนับ 1 - 10 ทำสลับข้างกัน
-
การปฏิบัติตัวหลังผ่าตัด 24 ชั่วโมงแรก
- ผู้ป่วยสามารรับประทานอาหารได้ หากไม่มีอาการคลื่นไส้อาเจียนให้นอนพักเตียงผู้ป่วยสามารถบริหารกล้ามเนื้อต้นขาได้ทันที โดยกระดกปลายเท้าขึ้น – ลง ทำอย่างน้อย วันละ 2 เวลา ครั้งละ 20
การออกกำลังกายในผู้ป่วยหลังผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่า
วันที่ 1
- นอนหายกรดกข้อเท้าขึ้นละ 20 ครั้ง วันละ 2 รอบ
- นอนหงายหมอนรองใต้เข่า กดเข่าติดหมอนค้างไว้นับ 1 - 10 ทำ 10 ครั้ง วันละ 2 รอบ
- วันที่ 2 ทำเหมือนวันที่ 1 แต่เพิ่มท่าดังนี้
- นอนหงายงอเหยียดเข่าบนเดียง งอเข่าประมาณ 30 – 45 องศา โดยที่ผู้ป่วยควรรู้สึกตึงเล็กน้อย ไม่มีอาการเจ็บที่ข้อเข่า ทำช้ำ10 ครั้ง วันละ 2 รอบ
- วันที่ 3 ทำเหมือนวันที่ 2 แต่เพิ่มท่าดังนี้
- นอนหงายเหยียดเข่า โดยเพิ่มองศาเป็น 45- 90 องศา
- นั่งห้อยขาข้างเดียงค่อยๆงอ – เหยียดเข่าช้ำๆ 10 ครั้ง วันละ 2 รอบ
- ฝึกลุกยืนเดินด้วยเครื่องช่วยเดิน (Walker)
- วันที่ 4 ทำเหมือนวันที่ 3
- ฝึกขึ้นลงบันใด โดยใช้ขาข้างที่ปกตินำขาข้างที่ผ่าตัด โดยการขึ้นบันไดก้าวขาปกติก่อนตามด้วยขาข้างที่ผ่าตัดการลงบันไดก้าวขาที่ผ่าตัดก่อนแล้วตามด้วยขาปกติ
-
การเดินบนทางราบ
- จับเครื่องพยุงเดินให้มั่นคง เครื่องพยุงเดินห่างออกไปยังทิศทางที่จะเดินไปข้างหน้า 2 – 3 นิ้วก้าวขาข้างที่ผ่าตัดตามด้วยขาข้างที่ปกติ
-
การเดินขึ้น-ลงบันได
- การเดินขึ้นปันได ก้าวขาข้างที่ปกติขึ้นก่อนตามด้วยขาข้างที่ผ่าตัด การเดินลงบันได ก้าวขาข้างที่ผ่าตัดลงก่อนแล้วตามด้วยขาข้างที่ปกติ
การปฏิบัติตัวเมื่อกลับไปอยู่ที่บ้าน
- รับประทานยาแท้อักเสบต่อเนื่อง
- ไม่ควรให้แผลเปียกน้ำ หากยังไม่ตัดไหม ถ้าตัดไหมแล้ว 3 - 4 วัน แผลโดนน้ำได้ ห้ามบีบนวด บริเวณแผลผ่าตัด
- รับประทานยาแก้ปวดตามเวลาและเวลาปวดตามแพทย์สั่ง ประคบเย็นเพื่อลดอาการบวมและปวดที่เข่า
- หลีกเลี่ยงอาหารหวาน และอาหารมัน หมั่นควบคุมน้ำหนักตัวโดยสามารถลดปริมาณอาหารที่รับประทานและเพิ่มการรับประทานพักและผลไง
ข้อแนะนำในการทำกิจกรรม
- การทำกิจกรรมมีผลต่อการยึดอายุการใช้งานของข้อเข่า ท่านควรปฏิบัติกิจกรรมที่ไม่งอข้อเข่านานหรือเกิดแรงกดที่ข้อเข่ามาก
- 1. การออกกำลังกายและเล่นกีฬาหลังการน่าตัด 3 เดือนไปแล้วผู้ป่วยสามารถออกกำลังทายเบาๆได้ เช่น เดินเร็ว ขี่จักรยาน ว่ายน้ำ รำมวยจีน และเมื่อผ่านพ้นไป 6 เดือน หลังจากผ่าตัด ผู้ที่ชื่นชอบ สีลาศ กอล์ฟ ปิงปอง เต้นแอโรบิก ชนิดโลว์อิมแพค ก็สามารถกระทำได้
- 2. อิริยาบถในชีวิดประจำวันที่ผู้ป่วยควรหลีกสี่ยงได้แก่ การนั่งยองๆ นั่งพับเพียบ นั่งชัดสมาธิ นั่งไขว้ขา หรือไขว่ห้าง คุกเข่า วิ่ง กระโดด หลีกเสียงการขึ้นลง บันไดเกินกว่า 30 ขั้น หลีกเสี่ยงการมัดหมุนเข่าไม่ว่ากรณีใด ๆ
