ประจำเดือน เรื่องใกล้ตัวของสาวๆ ทุกคน ขึ้นชื่อว่าเป็น ผู้หญิง ทุกคนย่อมมีประจำเตือน แต่ใช่ว่า การมาถึงของประจำเดือนแต่ละคนจะเหมือนกันเสมอไป บางคนอาจมาช้าหรือมาเร็ว บางคนผ่านวัยสาวมาเนิ่นนาน ประจำเตือนกลับเพิ่งมาซึ่งอาจไม่ได้แปลว่า คุณมีอะไรผิดปกติเสมอไป ส่วนประจำเตือนแบบไหนที่เรียกว่า ผิดปกติ นั้น ลองมาเรียนรู้ไปพร้อมๆ กัน
ประจำเดือนครั้งแรกควรมาเมื่อไหร่ ?
ผู้หญิงจะเริ่มเข้าสู่วัยสาวเมื่ออายุประมาณ13ปี โดยเฉลี่ยจะเริ่มต้นตั้งแต่ 10ปี โดยจะเริ่มมีตุ่มนมขึ้นเป็นอันดับแรกสามารถจับเป็นก้อนแข็งๆ เป็นไตขึ้นมา เป็นก้อนขนาดเล็กที่เต้านมเป็นสัญญาณบอกให้รู้ว่า เริ่มเข้าสู่วัยสาวแล้ว หลังจากนั้นจะเริ่มมีขนในที่ลับตามมา ส่วนสูงเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วหลังจากที่มีตุ่มนมขึ้น โดยประจำเตือนครั้งแรกจะเกิดขึ้นหลังจากมีตุ่มนมขึ้นประมาณ 3 ปี เฉลี่ยแล้ว เมื่ออายุ 11-13 ปี หลังจากประจำเดือนครั้งแรก ประมาณ 3 ปี ผู้หญิงจะหยุดการเจริญเติบโต หรือหยุดสูง
การที่ผู้หญิงเราจะมีประจำเตือนได้นั้น ต้องมีการสร้างผนังมดลูกให้หน้าขึ้นเพื่อรองรับตัวอ่อนและเมื่อไข่ตกลงมาหากมีสเปีร์มมาผสมกันจะเป็นการกระตุ้นให้ไข่สร้างฮอร์โมน เพื่อทำให้ผนังมดลูกในส่วนตังกล่าวไม่ลอก และคงอยู่ต่อไป จนตัวอ่อน สามารถฝังตัวได้ แต่ว่าเมื่อไหร่ที่ไม่มีการปฏิสนธิ ไข่ก็จะไม่สร้างฮอร์โมน และเมื่อผนังมดลูกไม่มีตัวมากระตุ้นหรือหล่อเลี้ยง ก็จะหลุดลอกออกมากลายเป็นประจำเตือน
ประจำเดือนปกติเป็นแบบไหน ?
- ลักษณะเฉพาะของรอบเดือนปกติจะ 28 วัน บวกลบ 7 วัน คือ มีได้ตั้งแต่ช่วงวันที่ 21-35 หลังจากวันแรกของการมีประจำเตือน ซึ่งเป็นวันแรกที่มีเลือดออก นับเป็นวันที่ 1 และนับไปชนกับวันแรกของวันที่มีรอบประจำเตือนถัดไป จะนับเป็น 1รอบ ของการมีประจำเดือน หากอยู่ในช่วง 21-35 วัน จึงนับว่าปกติ แต่ถ้าใครอยู่ที่ 17-35 วัน ถือว่าผิดปกติ
- ปกติแล้ว ช่วงเวลามีประจำเตือนจะอยู่ที่ 4-6 วัน
- ปริมาณของประจำเตือนจะอยู่ที่ 20-60 ซีซี
ประจำเดือนครั้งแรกมาเร็วก่อนวัย หรือมาช้า เกิดจากอะไร ?
เมื่อประจำเดือนมาก่อนวัย
ซึ่งปัจจัยที่ทำให้เด็กมีประจำเดือนเร็วกว่าปกติ ใต้แก่พันธุกรรม เชื้อชาติ ความอ้วนผอม และภาวะโภชนาการของเด็กซึ่งจุดนี้เป็นจุดสำคัญ เพราะเด็กยุคนี้มีโอกาสได้รับอาหารจำพวกของทอดของมัน เนื้อสัตว์ที่ผ่านการกระตุ้นการเจริญเติบโตด้วยฮอร์โมน ซึ่งเป็นตัวแปรตัวหนึ่งที่ทำให้เด็กมีประจำเดือนเร็วขึ้นจากสถิติพบว่า เด็กอายุ 8 ขวบก็สามารถมีประจำเดือนได้ แต่ทั้งนี้ ต้องพิจารณาอย่างละเอียดอีกครั้งว่า เกิดจากภาวะของโรคที่เป็นความผิดปกติทางสมอง เนื่องจากต่อมใต้สมองหรือฮอร์โมนผิดปกติหรือไม่ ซึ่งเด็กที่มีประจำเตือนเร็วเพราะโรค จะมีพัฒนาการเหมือนคนทั่วไปเพียงแต่ประจำเตือนมาเร็วเท่านั้นเองแต่ถ้าเกิดจากภาวะโภชนาการพัฒนาการต่างๆ ก็จะเป็นปกติ เริ่มมีตุ่มนมเหมือนสัญญาณวัยสาว เพียงแต่อายุน้อยกว่า
จากงานวิจัยพบว่ามีโอกาสที่จะเป็นมะเร็งเต้านมสูงขึ้น เพราะว่าเด็กได้รับฮอร์โมนเอสโตรเจน
เร็วและนาน จะมีโอกาสให้เกิดความผิดปกติที่เต้านมมากขึ้น ทำให้เกิดเป็นมะเร็งเต้านมเร็ว และอาจนำมาซึ่งภาวะหมดประจำเดือนเร็ว ตามมาด้วยโรคกระดูกพรุน ความเสื่อมต่างๆ จะมาหาเราเร็วขึ้น และต้องระวังเรื่องเตี้ย เพราะร่างกายจะหยุดการเจริญเติบโตภายใน 3 ปี
หากพบว่าบุตรหลานมีภาวะดังกล่าวควรมาพบแพทย์ เพื่อติดตามและป้องกันความเสี่ยงด้านต่างๆ ให้ทันท่วงที เช่น การทานยา เพื่อลดปัญหาเรื่องเตี้ย และสุดท้ายก็คือ ความเครียดของเด็ก เพราะอาจโดนเพื่อนล้อว่าทำไม 8-9 ปี มีประจำเดือน มีหน้าอก หรือขนในที่ลับแล้ว ซึ่งทำให้เด็กเครียด หรือวิตกกังวล และเสี่ยงที่จะได้รับการลวนลาม หรือล่อลวงทางเทศได้ง่ายขึ้นเพราะสภาพจิตใจ ความคิด และอารมณ์ที่เป็นเด็กอยู่
ประจำเดือนมาช้าเกินเกณฑ์
ในส่วนของวัยรุ่นที่อายุถึงเกณฑ์แล้ว แต่ประจำเตือนไม่มา เรียกว่าประจำเดือนมาช้านั้น เช่น อายุ 16 ปี แล้วประจำเตือนยังไม่มา อาจเป็นเพราะโรคที่เกี่ยวกับต่อมใต้สมองหรือฮอร์โมน หรือปัญหาที่รังไข่ผิดปกติ ซึ่งหมายถึงอาจเริ่มเป็นโรคแล้วและควรได้รับการรักษา
นอกจากนี้ อีกหนึ่งสาเหตุที่พบได้ในกรณีที่ประจำเตือนไม่มาเมื่อถึงเกณฑ์คือภาวะร่างกายที่ผิดปกติเช่นจะมีโรคบางโรคที่เรียกว่า เยื่อพรหมจารึไม่เปิด ทำให้เลือดประจำเดือนไม่สามารถออกมาได้ ซึ่งก็สามารถบ่งออกได้เป็น 2 ประเภท ได้แก่
ㆍภายนอกร่างกายเป็นปกติ มีมดลูกและมีรังไข่
ㆍภายนอกร่างกายปกติ แต่ภายในไม่มีมดลูก ไม่มีรังไข่
ทั้ง 2 ประเภทนั้น ต้องทำการตรวจวินิจฉัยเพิ่มเติมเพื่อค้นหาสาเหตุอาทิเช่น ตรวจเลือด ตรวจอัลตร้าซาวด์ต่ำว่าระบบภายในของผู้หญิงปกติหรือไม่มีมดลูกหรือรังไข่ไหมเพราะเวลาที่คนจะมีประจำเตือน จะต้องมีรังไข่ ต้องมีมดลูก และทางออกของประจำเตือน ถ้าเรามีรังไข่ และมดลูก แต่ไม่มีทางออกของประจำเดือน ก็จะไม่มีประจำเดือนอยู่ดี ซึ่งหากรู้ว่าจัดอยู่ประเภทใดนั้นต้องให้แพทย์เป็นผู้ตรวจวินิจฉัยอย่างละเอียด แทนที่จะเข้าใจผิด ๆพอเห็นว่าประจำเตือนยังไม่มา และเลือกรับประทานยาคุมเพื่อเร่งฮอร์โมนทันที ซึ่งนั้นถือว่าเป็นวิธีการที่ผิด
ประจำเดือนมาตามวัย แต่นานๆ มาครั้ง
ก็พบได้เป็นอีกปัญหาที่ผู้หญิงไทยพบเจอโดยระยะห่างของประจำเตือนที่ไม่สม่ำเสมอจะเกิดขึ้นได้ในช่วง 2 ปีแรก หลังจากที่มีประจำเตือนครั้งแรกและจะเริ่มไม่สม่ำเสมออีกครั้งในช่วง 3 ปีสุดท้าย แต่ถ้าไมได้อยู่ในช่วงดังกล่าว แต่ประจำเดือนกลับมาไม่สม่ำเสมอ มา 3 – 6 เดือนครั้ง ต้องตรวจร่างกายแล้วว่า มีอะไรที่ผิดปกติไป คล้ายกับกรณีของประจำเตือนมาช้ากว่าเกณฑ์แต่ที่น่ากังวลกว่านั้นคือ อาการของประจำเตือนที่นานๆ มาครั้ง มักมาพร้อมกับโรคยอดฮิตที่เรียก โรคถุงน้ำในรังไข่ (Polycystic Ovary Syndrome) ซึ่งพบได้มากในผู้ที่มีน้ำหนักมาก แต่ปัจจุบันพบว่า คนผอมซึ่งแพทย์ก็จะทำการตรวจสอบประวัติ ตรวจเช็คฮอร์โมน ซึ่งเป็นความผิดปกติของรังไข่ ทำให้ไม่สามารถตกไขใต้ทุกเตือน ทำให้ประจำเดือนไม่มาทุกเดือน ถ้าเดือนไหนโชคดีถึงจะมีประจำเดือน ซึ่งกลุ่มคนเหล่านี้มักจะมาพบแพทย์ในเรื่องของปวดท้อง มีบุตรยาก เลือดออกกระปริดกระปรอย ระหว่างมีรอบเดือน หรือประจำเดือนไม่มา 56 เดือนเลย ซึ่งพบในวัยเจริญพันธุ์ อายุ 20-45 ปี
การดูแลสุขภาพในช่วงมีประจำเดือน
ช่วงที่มีประจำเดือน เป็นช่วงที่ฮอร์โมนต่ำที่สุด อาจจะมรการหดหู่ง่ายเครียดง่ายกว่าปกติ มีสิวตามใบหน้าหรือตามหลัง ดูแลความสะอาดทั่วไป จำกัดการบริโภคเกลือ น้ำตาล คาเฟอีน แล้วก็แอลกอฮอล์ เพราะจะทำให้บวมมากยิ่งขึ้น คนไหนที่มีอาการปวดท้องระคายช่องคลอด อ่อนเพลีย คัดตึงเต้านม อาจจะเป็นในกลุ่มของอาการปวดเกร็งผิดปกติของมดลูก (Premenstrual Syndrome หรือ PMS) ซึ่งต้องเตรียมยา หรือเตรียมตัวให้พร้อมก่อนมีประจำเดือน หากปวดท้องมากกว่าปกติ ควรปรึกษาแพทย์ เพราะไม่ควรปวดมากกว่าปกติ ควรปรึกษาแพทย์ เพราะไม่ควรปวดหนักจนต้องหยุดงาน หรือ หยุดเรียน
นอกจากนี้ในกลุ่มคนที่มีโรคประจำตัว เช่น โรคโลหิตจาง เมื่อมีประจำเตือนควรดูแลเป็นพิเศษ ต้องทานยาบำรุงเพราะคุณหมอก็จะตรวจมากกว่าปกติดูว่ามีเนื้องอกหรืออาการอะไรที่ผิดปกติไหมมีความเสี่ยงอะไรไหมที่ทำให้ประจำเดือนมามาก หรือ มานานกว่าปกติ ถ้าไม่มีก็ไม่ต้องเป็นห่วง ถ้ามีก็ต้องรักษา เพื่อไม่ให้มีภาวะเลือดออกมากเกินไป เพราะจะทำให้ยิ่งซีด หากเป็นเนื้องอก เมื่ออายุ 40 ปี หรือเมื่อมีบุตรครบแล้วแพทย์ก็จะแนะนำให้ตัดมดลูกออก เพื่อที่จะได้ไม่ต้องเสียเลือดประจำเดือน
