อาการ
ส่วนใหญ่ไม่รู้ตัว ชักแบบเกร็ง หรือกระตุกทั้งตัว เป็นระยะส้นๆไม่เกิน 15 นาที หลังชักจะตื่นเป็นปกติดีภายใน 1 ชั่วโมง มีเพียง 10-16% ที่จะเป็นการชักแบบซับซ้อนซึ่งจะชักเป็นบางส่วนของร่างกาย หรือชักนานเกิน15 นที หรือชักช้ำภายใน 24 ชั่วโมงอาจมีประวัติชัก หลังมีไข้เกิน 24 ชั่วโมง เด็กอาจจะกลับมาเป็นปกติหลังชักนานกว่า 1 ชั่วโมง
เด็กชักจากไข้ (Febrile convulsion)
พบในเด็กอายุ 6 เดือน ถึง 5 ปี ประมาณ 3-5% อายุที่ซักครั้งแรกผมบ่อยที่สุด ในช่วงวัน 1-3 ปี ไม่มีผลต่อพัฒนาการหากไม่มีปัญหาด้านสมองมาก่อน
สาเหตุ
อาการชักจากไข้ เชื่อว่าเกิดจากใช้สูง หรือสารเคมีที่เกิดขึ้นจากการติดซื้อไปกระตุ้นเชลล์สมองเด็กที่ยังเจริญไม่เต็มที่ และไวต่อสิ่งเร้า จึงสร้างสัญญาณไฟฟ้าผิดปกติขึ้นชั่วคราว
ทำอย่างไรเมื่อเด็กมีไข้
ไข้ หมายถึง อุณหภูมิร่างกายสูงมากกว่าปกติ โดยใช้ปรอทวัดไข้ที่รักแร้ 3-5 นาที วัดได้ค่ามากกว่าหรือเท่ากับ38 องศาเซลเซียส
- หากมีประวัติชักจากไข้ ควรมีปรอทวัดไข้และมียาลดไข้ที่บ้าน
- เช็ดตัวด้วยน้ำปกติ (ประปา) หากหนาวสั่นให้เพิ่มอุณหภูมิน้ำ (29-32 *c) เช็ดซอกคอ ข้อพับแขน และขา เมื่อน้ำระเหยจะถึงความร้อนของร่างกายได้ดี
- อาจให้ยาลดไข้ พาราเซตามอล หรือ ไอบูโพรเฟน ก่อนเช็ดตัว เพราะยาจะออกฤทธิ์ ลดไข่ใน 1-2 ชั่วโมง หรืออาจเช็ดตัวก่อน ทานยาลดไข้ เพราะเด็กจะทานยาได้ง่ายขึ้นเมื่อไข้ลดลงบ้าง (ถ้าสงสัยว่าอาจจะเป็นไข้เลือดออกให้หลีกเสี่ยงไอบูโพรเฟน)
- อยู่ในห้องที่อากาศถ่ายเทได้ไม่ร้อนกินไป สวมเสื้อผ้าพอสบายไม่หนาหรือบางเกินไป
- รับประทานอาหารเหลว หรือจับน้ำบ่อยๆ เพื่อป้องกันภาระขาดน้ำซึ่งอาจทำให้ไข้สูงขึ้น
การปฏิบัติเมื่อเด็กชักจากไข้
- สงบ ไม่ตกใจ อยู่กับเด็กตลอด
- สังเกตลักษณะการชักกระตุก หรือเกร็ง ชักทั้งตัวหรือเฉพาะบางส่วน รวมทั้งดูเวลาเริ่มซักและหยุดชัก
- จับนอนที่พื้น ไม่ต้องเคลื่อนย้าย ยกเว้นอาจเป็นอันตรายเช่น ใกล้สระน้ำ เป็นต้น
ㆍ เอาวัตถุแข็ง มีเหลี่ยมคมออกไกลตัว ไม่ต้องจับยึดให้หยุดชัก
ㆍ ห้ามสอดวัตถุใดๆในปาก หากมีอาหาร หรือวัตถุในปากให้ล้วงออกโดยเร็ว
- นอนตะแคงศีรษะชิดพื้นไม่ก้มคอ เพื่อให้ทางเดินหายใจโล่ง ไม่สำลักเสมหะ รอจนหยุดซัก ซึ่งใช้เวลาไม่กี่นาที
- เมื่อหยุดชักให้เช็ดตัวลดไข้ และทานยาลดไข้ (ถ้ามี) แล้วพาไปพบแพทย์เพื่อหาสาเหตุของไข้ ว่าไม่มีสาตุจากการติดเชื้อในระบบประสาท หรือมีการติดเชื้อที่อันตรายที่ยังไม่แสดงอาการซัดจน เช่น
การติดเชื้อระบบทางเดินปัสสาวะ ลำไส้อักเสบ เป็นต้น
การพยากรณ์โรค
- หากเป็นการชักจากไข้ 70 % จะไม่ชักอีก หากชักซ้ำจะเกิดภายใน 6 เดือน – 1 ปี มีเพียงแค่ 10 % ที่ชักซ้ำรวม 3 ครั้ง
- หากชักแบบซับซ้อนมีโอกาสเป็นลมชัก เพิ่มขึ้น 20 % จากคนทั่วไปเท่านั้น ถ้าไม่มีความผิดปกติของสมองอยู่ก่อน
- ปัจจัยที่บ่งชี้ว่ามีโอกาสชักซ้ำ เมื่อมีไข้ในครั้งต่อไป
- มีประวัติชักจากไข้ในครอบครัว
- ชักครั้งแรกก่อนอายุ 15-18 เดือน
- ช่วงระยะเวลามีไข้ก่อนที่จะชักน้อยกว่า 1 ชั่วโมง หรือขณะที่มีไข้สูง
4. ไม่ต้องให้ยากันชักต่อเนื่อง แพทย์อาจพิจาณาให้ยากันชักเป็นครั้งคราว ในบางรายที่มีการชักแบบซับซ้อน
หมายเหตุ
- เด็กที่ชักจากไข้ (หากไม่มีปัญหาด้านสมองอยู่ก่อน) จะมีพัฒนาการ และสติปัญญาปกติ และไม่เปลี่ยนเป็นโรคลมซัก
- แม้จะเช็ดตัว ทานยาลดไข้แล้ว ก็ยังสามารถชักได้
- หลังซักควรพาไปพบแพทย์เพื่อหาสาเหตุของการซักจากไข้เสมอ
